III. WIRUSY, BAKTERIE, PROTISTY I GRZYBY klasa V

                                                                    Lekcja 1

Temat: Klasyfikacja organizmów                                   

*Systematyka to dziedzina biologii, której główne zadanie to podział organizmów na mniejsze grupy według określonych zasad, czyli ich klasyfikowanie. Zajmuje się również opisywaniem organizmów i nadawaniem im nazw.
Pierwsze systemy klasyfikacji zostały opracowane już w XVIII wieku przez szwedzkiego przyrodnika Karola Linneusza.

1. Jednostki klasyfikacji organizmów

  ZWIERZĘTA:                                                         ROŚLINY:
        Królestwo   (np. zwierzęta)                                     Królestwo  (np.rośliny)                                                     
        Typ              (np. strunowce)                                   Gromada     (np. okrytonasienne)

        Gromada     (np. ssaki)                                            Klasa  (np.dwuliścienne)                                                  
        Rząd            (np. gryzonie)                                      Rząd            (np. astrowce)

        Rodzina       (np. wiewiórkowate)                           Rodzina       (np. astrowate)
        Rodzaj         (np. wiewiórka)                                   Rodzaj         (np. stokrotka)
        Gatunek       (np. wiewiórka ruda)                          Gatunek        (np. stokrotka pospolita)

  Najwyższą jednostką klasyfikacji jest KRÓLESTWO
  Najniższą jednostka klasyfikacji jest GATUNEK 

  *GATUNEK – jest podstawową jednostką klasyfikacji biologicznej. Jest to grupa organizmów o
                           podobnej budowie i wymaganiach życiowych, które mogą swobodnie rozmnażać się
                           płciowo i wydają płodne potomstwo.

Nazewnictwo gatunków
Każdy gatunek ma swoją nazwę, która składa się z dwóch wyrazów: nazwy rodzaju np. sosna i nazwy nawiązującej do jakiejś cechy np. czarna lub pospolita.
W nazewnictwie międzynarodowym stosuje się nazwy w języku łacińskim np.       
                                                    Pinus sylvestris (sosna pospolita)
                                                    Pinus nigra  (sosna czarna)

2. Królestwa organizmów

W świecie organizmów żywych wyróżniamy pięć królestw:

BAKTERIE
Proste organizmy jednokomórkowe. W swoich komórkach nie mają jadra komórkowego. Są głównie cudzożywne, mogą być samożywne.
                                                                           
                                   źródło: https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/nauka/303129,1,bakterie-rozmawiaja-ze-soba.read

PROTISTY
Są to organizmy jednokomórkowe lub wielokomórkowe. Maja bardzo prostą budowę. W ich komórkach występuje jądro komórkowe ( czasami kilka jąder). Są samożywne lub cudzożywne.

                                                                          
                                                                                                żródło: google grafika

GRZYBY
Są to organizmy wielokomórkowe lub jednokomórkowe. W komórkach mają jądro komórkowe.
Są cudzożywne
                                                                                          
                                                                                                fot. A.Szacka

ROŚLINY
Zwykle są to organizmy wielokomórkowe. Mają jądro komórkowe. Są samożywne

                                                             

fot. A.Szacka

ZWIERZĘTA
Są organizmami wielokomórkowymi. Mają jądro komórkowe w komórkach. Są cudzożywne.

                                                                     

                                                                            fot. A.Szacka

źródło: Puls życia 5, wikipedia,
grafika: google grafika

                                                                            Lekcja 2

Temat: Wirusy i Bakterie

WIRUSY   
                                                                               źródło: https://www.medonet.pl/zdrowie/zdrowie-dla-kazdego,nowe-wirusy-w-europie,galeria,1721644,10.html

Wirusy to bardzo małe cząstki chemiczne, które nie są organizmami żywymi, ale potrafią wnikać do komórek żywych organizmów i tam się namnażać. Wywołują one choroby ludzi, zwierząt i roślin.
Wirusy nie maja budowy komórkowej, ale zawierają kwasy nukleinowe. Nie wykonują też czynności życiowych. Są widoczne jedynie pod mikroskopem elektronowym.

Choroby wywoływane przez wirusy to:
    - choroby przenoszone drogą kropelkową: ospa, odra, grypa, różyczka, świnka
    - choroby przenoszone przez krew i drogą płciową: AIDS

BAKTERIE 
                                                                                   źródło: https://www.radiozet.pl/Technologia/Nauka/Jakie-bakterie-zyja-na-naszej-twarzy-Stad-bierze-sie-tradzik

Bakterie to organizmy jednokomórkowe. Ich komórki nie mają jądra komórkowego, tylko nić DNA. Komórki bakterii otoczone są ścianą komórkową, dodatkowo niektóre bakterie na ścianie komórkowej mają otoczkę śluzową, która chroni przed wysychaniem.

*Bakterie zostały po raz pierwszy zauważone w 1686 roku przez przyrodnika i przedsiębiorcę Antoniego van   
  Leeuwenhoeka, który obserwował je używając własnoręcznie wykonanego, jednoobiektywowego mikroskopu.   Nazwał je „animalcules”

1. Występowanie
Bakterie występują niemal wszędzie: w wodzie, glebie i powietrzu. Niektóre żyją na innych organizmach lub w ich wnętrzu. Dzięki mikroskopijnym rozmiarom są one łatwo przenoszone w powietrzu na drobinach kurzu lub w kroplach wody. Każdy gatunek bakterii ma swoje wymagania co do rodzaju podłoża, temperatury otoczenia i dostępu do tlenu. Niektóre potrafią przetrwać nawet w bardzo trudnych warunkach na przykład gorących źródłach, w temperaturze 100°C.

Komórki bakterii  mają różne kształty: kuliste, podłużne, spiralne.
Mogą występować pojedynczo lub w skupiskach; dwoinki, paciorkowce, gronkowce.

                                                   źródło: http://www.e-biotechnologia.pl/Artykuly/Budowa-bakterii                       

2. Czynności życiowe bakterii

A. Odżywianie
Większość bakterii to organizmy cudzożywne. Wyróżniamy spośród nich pasożyty, które żywią się kosztem innych organizmów i wywołują choroby. Inną grupę bakterii cudzożywnych stanowią saprofity. Pobierają one substancje pokarmowe z poprzez rozkładanie szczątków roślin i zwierząt. Niektóre bakterie wchodzą w związki z innymi organizmami, korzystne dla obu stron (symbioza).

Nieliczne bakterie są samożywne, przeprowadzają proces fotosyntezy (np. sinice)  lub chemosyntezy

(dla zainteresowanych: https://www.biologia.net.pl/organizmy/bakterie-odzywianie.html )

B. Oddychanie
Bakterie oddychają tlenowo, lub beztlenowo na zasadzie fermentacji. Niektóre oddychają na oba sposoby

C. Rozmnażanie
Bakterie rozmnażają się bezpłciowo przez podział komórki. Komórka macierzysta dzieli się na dwie komórki potomne. W sprzyjających warunkach bakterie mogą dzielić się co 20 minut.

                              
                              źródło: https://pl.dreamstime.com/ilustracji-bakteryjny-kom%C3%B3rka-podzia%C5%82-image99462573

                                           
                                             Lekcja 3

                          Temat: Różnorodność protistów

                            https://kopalniawiedzy.pl/okrzemki

Protisty można zaobserwować wszędzie, także w najbliższym otoczeniu np. kałużach, ścianach akwariów.

CECHY PROTISTÓW

Do ich królestwa należą organizmy, które bardzo się od siebie różnią, np. sposobem wykonywania czynności życiowych. Wśród nich są organizmy cudzożywne np. pantofelek lub samożywne np. listownica .
Ze względu na te różnice wyróżniamy protisty:
  a) roślinopodobne (ich komórki przypominają komórkę roślinną) np. listownica,
  b) zwierzęcopodobne (komórki podobne do zwierzęcych) np. pantofelek,
  c) grzybopodobne  (komórki podobne do grzybowych) np.. śluzowce

Niektóre z nich oddychają tlenowo a inne przeprowadzają fermentację .
Część protistów  rozmnaża się płciowo a część bezpłciowo .

*CIEKAWOSTKA: wyląd  komórek niektórych  protistów  przypomina budowę komórki zwierzęcej.

WYSTĘPOWANIE I ŚRODOWISKO ŻYCIA PROTISTÓW

Protisty  występują w każdym miejscu na Ziemi. Większość protistów żyje w wodzie lub wilgotnym środowisku lądowym np. glebie. Niektóre z protistów są gatunkami pasożytniczymi, żyjącymi na powierzchni albo wewnątrz innych organizmów,  np. świdrowce powodują groźną chorobę zwaną śpiączką afrykańską.

PROTISTY JEDNOKOMÓRKOWE

1. Mają mikroskopijne rozmiary.

2. Większość uzyskuje energię podczas  oddychania tlenowego.

3. Tylko pasożytnicze protisty przeprowadzają fermentację.

4. Rozmnażają się bezpłciowo czyli poprzez podział komórki.

PANTOFELEK

1. Żyją w słodkich wodach np. kałużach , jeziorach czy stawach.

2. Jego komórka przypomina budowę komórki zwierzęcej.

3. Pantofelek jest drapieżnikiem.

4. Poluje on na bakterie.

             
                             *CIEKAWOSTKA: pantofelek ma dwa jądra komórkowe.

EUGLENA

1. Żyje w jeziorach lub stawach.

2. Jej komórka przypomina budowę komórki roślinnej.

3. Dzięki chloroplastom jest zdolna przeprowadzać fotosyntezę.

4. Jeżeli euglena nie ma dostępu do światła staje się cudzożywna.

5. Euglena rozmnaża się bez płciowo.
                                  
                                      źródło: google grafika

PROTISTY WIELOKOMÓRKOWE

1. Część tych protistów przypomina rośliny lądowe.

2. Są to protisty samożywne.

3. Mają energię dzięki oddychaniu tlenowemu.

4. Rozmnażają się płciowo oraz  bezpłciowo.

LISTOWNICA

1. Żyje w wodach słonych np. Morzu Bałtyckim.

2. Jej komórka przypomina budowę komórki roślinnej.
3. Może rozmnażać się płciowo oraz bezpłciowo.

                                                                      https://www.underwater.pl

                                                  https://pl.wikipedia.org/wiki/Listownica

ZNACZENIE PROTISTÓW W PRZYRODZIE I ŻYCIU CZŁOWIEKA

1. Dostarczają tlenu i są pożywieniem dla innych organizmów.

2. Umożliwiają trawienie pokarmu roślinnego zawierającego celulozę.

3. Protisty morskie np. listownica  są używane do przygotowywania dań np. sushi.

4. Są wykorzystywane w farmaceutyce.

5. Robi się z nich barwniki.

NEGATYWNE: powodują psucie się jedzenia, zanieczyszczają wodę, wywołują choroby.

*CIEKAWOSTKA: protisty ,które masowo pojawiają się w wodzie  zmieniają jej kolor.

CHOROBY WYWOŁYWANE PRZEZ PROTISTY

MALARIA

Malaria występuje w niektórych rejonach Afryki, Azji, Ameryki Północnej oraz Południowej .

Jak można się zarazić? Jeżeli zostanie się ukłutym przez samicę komara widliszka , w której ślinie znajdują się zarodźce malarii.

Jakie są objawy? Dreszcze, wysoka temperatura, nudności, wyczerpanie organizmu .

Jak zapobiegać? Stosować środki odstraszające komary albo montować w oknach moskitiery.

                                                               źródło: www.wikipedia.pl

TOKSOPLAZMOZA

Ta choroba występuje na całym świecie.

Jak można się zarazić? Poprzez zjedzenie niedogotowanego mięsa zarażonych zwierząt  lub z odchodami zarażonego kota.

Jakie są objawy? Zwykle choroba przebiega bezobjawowo u dorosłych. Jest ona szczególnie niebezpieczna dla kobiet w ciąży.

Jak zapobiegać? Unikać jedzenia surowego mięsa i kontaktu z zarażonymi kotami

                                                           https://www.poradnia.pl/toksoplazmoza-kocia-choroba-zagrozeniem-dla-czlowieka.html

autor posta: K.F. klasa Vb

ŹRÓDŁA :Puls życia 5  podręczniki do biologii dla kasy piątej szkoły podstawowej, wyszukiwarka internetowa google  .